Türk Hukuku’nda Cezai Ehliyet

      Cezai ehliyet kavramı kişinin yapmış olduğu eylemlerin anlamı ve sonuçlarını algılayabilme yeteneğidir ve Türk hukukunun önemli konuları arasında yer almaktadır. Cezai ehliyetin bulunması kişiye ceza verilip verilemeyeceğini belirleyen unsurlar arasında yer almaktadır. Örneğin cezai ehliyeti bulunmayan kişiye yaptığı fiil sebebiyle ceza verilemeyecektir.

Ceza ehliyet kavramı ülkelere göre değişiklik gösterse de Türk hukukunda Türk Medeni Kanunu’nun 9. maddesinde belirtilen fiil ehliyetinin yorumuna göre değerlendirilmektedir. Kişinin fiil ehliyetine sahip olduğunu kabul edebilmek için ergin olması, ayırt etme gücüne sahip olması ve kısıtlı olmaması gerekmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 32. maddesinde belirtilen cezasızlık sebebi olan akıl hastalığı veya davranışlarını yönlendirme yeteneği olmayan kişilere ceza verilmemesinin temel nedeni fiil ehliyetinin olmamasından dolayıdır. Maddede belirtilen 12 yaşını doldurmamış çocuklara ceza verilemeyeceği yönündeki madde de yine Türk Medeni Kanunu’nun fiil ehliyeti ile ilgili maddesinden kaynaklanır.

Türk Hukukunda Cezai ehliyetin olup olmadığı yaş ve hareketini kontrol edebilme yeteneğinin olup olmamasına göre belirlenir. Türk Ceza Kanununun 31. maddesi uyarınca 12 yaşını doldurmamış küçüklere işledikleri suçlardan dolayı ceza verilemez. Bu çocuklara karşı herhangi bir ceza soruşturması yapılamaz. 12 yaşını doldurmamış çocuklar suç teşkil eden eylemlerinden dolayı yalnızca çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.

Suçu işlediği tarihte 12 yaşını doldurmuş fakat 15 yaşını doldurmamış çocuklara ceza verilebilmesi için fiilin anlam ve sonuçlarını anlaması gerekmektedir. Eğer 12 yaşını doldurmuş fakat 15 yaşını doldurmamış çocuk fiilin anlam ve sonuçlarını idrak edemeyecek durumda ise cezai sorumluluğu olmayacaktır. Fakat cezai sorumluluğu olmasa bile çocuklara özgü güvenlik tedbirlerini bu yaş aralığında uygulanacaktır. 12 yaşını doldurmuş fakat 15 yaşını doldurmamış çocukların suç teşkil eden fiillerinin sonucunda verilecek ceza normal cezalara göre maddenin ikinci fıkrası uyarınca indirimli olarak verilecektir.

Suçu işlediği tarihte 15 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını doldurmamış çocuklara maddenin 3 fıkrası uyarınca verilecek ceza indirilecektir.

Türk Ceza Kanunu’nun 33. maddesi uyarınca sağır ve dilsizler için bu yaş sınırları ise farklı uygulanmaktadır. 

Sonuç olarak belirtmek gerekir ki cezai ehliyet kavramı suç teşkil eden fiile uygulanacak yaptırımı belirleyen en önemli unsurlardan biri olarak hukuk sisteminde varlığını sürdürmektedir.