EN GÖZ ALICI CESARET: CAHİL CESARETİ

Dunning Kruger Sendromu

Üst mevkilerde görev sahibi olan kişiler için bazen bu kişi bu göreve nasıl gelmiş diye sorguladığımız zamanlar olmuş, o kişinin o göreve gelecek kadar yeterliliğe sahip olmadığını düşünüp şaşırmışızdır. Bu durum bizi şaşkınlığa uğratmış olsa da o kişiler için durum bu yönde değildir. Hatta o kişiler bizim düşündüğümüzün aksine kendilerinin yeterli olduğunu hatta o alanın uzmanı olduğunu düşünmektedirler. Bu yüzden de o alanda daha cesur ve girişkendirler.

Kimya alanında uzman olduğunu düşünen McArthur Wheeler’in de limon suyunun kimyası konusunda çılgın fikirleri vardı. Ona göre limon suyu kendini kameralarda görünmez yapacak özellikteydi. Bu düşüncesinden yola çıkarak 1995 yılında banka soygunu gerçekleştirdi fakat yakalandı. Çünkü limon suyunun kimyası düşündüğü gibi onu görünmez yapmadı. Aksine kimya alanında ne kadar derin bir cehaleti olduğu kanıtlandı. David Dunning ve Justin Kruger isimli bilim insanlarının yaptıkları çalışmalar başlamadan önce olan bu olay ikilinin araştırmalarına yön vermiştir. Bu iki bilim insanının adını verdiği ‘Dunning Kruger Sendromu’ algılamada yanlılık eğilimidir, başka bir ifadeyle niteliksiz kişilerde görülen hayali bir üstünlük hissidir. Cahil kişilerin, cehaletlerinin kendilerine kazandırdıkları cesaretten dolayı kendilerini niteliksiz oldukları bir alanda uzman ilan edebilmesidir.

Dunning ve Kruger, yaptığı araştırmalar sonunda;

1. Niteliksiz kişilerin nitelikli kişilerin yeterliliklerini görüp anlayamadıklarını,
2. Niteliksizlik ölçülerini fark edemediklerini,
3. Niteliği olmayan kişilerin kendilerinde var sandığı niteliklerini abarttıkları,
4. Son olarak da yeterliliklerini artırmak için eğitim alırlarsa niteliksizliklerini fark etmeye başladıkları bulgularına ulaşmışlardır.

İki bilim insanının 45 öğrenci üzerinde yaptığı deneyde bilgi düzeyini ölçen sorular hazırlanmıştır. Sorular yanıtlandıktan sonra öğrencilerle görüşüldüğünde az sayıda doğru cevap veren öğrencilerin çok sayıda soruyu doğru cevapladım diye tahmin ettiği, çok sayıda doğru yanıt veren öğrencilerin ise az sayıda doğru cevapladıklarını tahmin ettikleri sonucuna ulaşmışlardır. Bu deneye göre bilgisiz olanların cahil cesareti gösterdikleri, bilgi sahibi olanların ise alçak gönüllü davrandığı kanıtlanmıştır.

Bilgi sahibi olan ancak bunu dile getirmeyerek alçak gönüllü davranış sergileyen kişilerin kendi kendini değerlendirme becerisinin zayıf olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle alanlarında yükselebilmek için yeterince özgüvenli davranamayarak istedikleri pozisyonlara yükselemezler. Aksine, bilgi sahibi olmadığı halde sürekli kendisini öven, kendini her işte ön plana çıkaran ve kendisini mesleki açıdan yeterli bulan kişiler cesaretli davranarak eksikliklerini artıya çevirmektedir. Böylece üst düzey pozisyonlara gelirler. Kişi, kendi bilgisini değerlendiremediği zaman geri planda kalarak gerçekten hak ettiği pozisyonda olamamaktadır.

Bu alanda yapılan diğer araştırmalar sonucunda da bilgili olup da alçak gönüllü davranan kişilerin özgüvenli davranamayarak  istedikleri statüyü kazanamadıkları, bilgisiz olup kendini pazarlayan ve kendini uzman ilan eden kişilerin ise üst düzey statü kazanarak istedikleri pozisyonlara geldikleri görülmüştür. Bunun sonucunda da bilgili olan kişiler kendisinden üst mevkide yetkin olmayan kişileri gördükçe mesleki verimliliğini yitirmekte, bilgisiz kişiler ise başarılı olduklarını düşünüp hayatlarına devam etmektedir.

Sonuç olarak gerçekten bilgili ve yetenekli olduğumuz, eğitimini aldığımız konularda çok fazla mütevazı olmamalıyız ki yetersiz kişiler haddi olmayan görevleri kendilerine “hak” olarak görmesin. Fazla alçak gönüllü davranarak kendimize haksızlık etmediğimiz güzel günlere…