TRAVMATİK OLAYLAR VE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ

    Sarsıcı depremler,çok sevdiğiniz bir yakınınızın ani ölümü ya da sokak ortasında uğradığınız silahlı saldırı…Beklenmedik bir şekilde gelişen , kişilerde fiziksel ve psikolojik  hasara sebep olabilen olaylara travmatik olaylar denir. Travmaların en belirgin özelliği beklenmedik ve kontrol edilemez oluşlarıdır. Yani her zorlu yaşam deneyimini travma olarak değerlendirmek pek doğru olmayacaktır. Çok büyük bir ameliyat geçireceğinizi varsayalım bu sizin için oldukça zor bir yaşam deneyimi olacaktır. Fakat ameliyat haberini önceden alıp fiziksel ve psikolojik olarak kendinizi bu deneyime hazırlamanız durumla daha kolay baş etmenizi sağlayacaktır. Travmatik olayların ise önceden haberini alamazsınız.Ciddi hasara sebep olmasının nedeni de budur.Deprem, ölüm gibi önceden haberini alamadığımız olaylardır.

    Travmatik deneyimler ortaya çıktığında zihinsel ,duygusal ,bedensel işlevlerinizden oluşan sisteminiz  mümkün olan en kısa sürede duruma adapte olmak ve durumla en iyi şekilde başa çıkmak zorunda kalır.Bu durumda zihinsel ve duygusal olarak  hazırlık yapmak için imkanınız olmaz. Böyle bir durumda olay sırasında ve olay sonrasında aşırı korku,dehşet ve umutsuzluk duygularına neden olabilir.

Travmatik Tepkiler

    Travmaya verilen tepkiler çok çeşitlidir.Bazı kişiler travmatik olaylardan sonra hissiz tepkiler verebilir. Diğer bir tepki ise kişinin yaşadığı olayı kafasında sürekli tekrar tekrar yaşamasıdır. Travma sırasında yaşanan duygular,düşünceler tekrar deneyimlenir. Bu durum kendinizi aşırı derecede depresif hissetmenize ,travmanın sizi savunmasız bıraktığını düşünmenize ,etrafınızdaki güvenlik duvarlarının yıkıldığına inanmanıza neden olabilir. Ayrıca aynı hasarı yeniden almamak için sürekli tetikte ve endişe halinde hissedebilirsiniz. Sürekli tetikte ve endişe halinde olma durumu yaşam kalitenizin oldukça düşmesine neden olabilir. Bir başka durum ise travmayı yeniden yaşıyor olduğunuzu varsayıp travma sırasında farklı tepkiler verseydiniz neler olabileceğini düşünmenizdir. Örneğin yangında mahsur kalmış bir kişi yangını söndürmenin farklı yollarını kafasında kurup duracaktır.

    Travmanın günlük hayatınıza olduğu kadar uyku düzeninize ve rüyalarınıza da etkisi olacaktır. Sizi üzen rüyalar ve kabuslar görebilirsiniz. Uyku sırasında irkilme tepkileri verebilirsiniz. Çoğu zaman rüyalarınızda travmatik olaya geri dönüşler yaşayıp o an hisettiğiniz her şeyi hissedersiniz. Hatta duygusal tepkilerin yanı sıra bedensel olarak tepkiler de verebilirsiniz. Bedeniniz gördüğünüz rüyadan etkilenip sizi koruma yönünde girişimlerde bulunabilir.Oldukça fazla terleyebilir, kalbinizin çok hızlı attığını duyabilirsiniz. Gündüzleri travmanıza verdiğiniz tepkilerden daha ciddi tepkiler verebilirisiniz. Gün içinde bu tür geri dönüşlerle baş etmenizi sağlayan bazı sistemler gece rüyalarınızda aktif olmadığından deneyimlerin size oldukça gerçekçi gelmesi çok olasıdır. Tüm bunları yaşarken akıl sağlığınızı kaybettiğinizden korkabilirsiniz. Öncelikle şunu anlamak gerekiyor ki verdiğiniz bu tepkiler travmatik olaya maruz kalan her bireyin verebileceği tepkilerdir. Bu durumu kabullenmek ve yalnız olmadığınızı düşünmek iyileşmek için önemli bir adım olacaktır. Bedeniniz ve zihniniz anlayamadığı bir deneyime maruz kaldığı için baş etmekte zorlanmaktadır. Tüm sistemleriniz sizi bu durumdan en az hasarla kurtarmak için çalışır.

    Bir başka travma tepkisi türü ise yüksek uyarılma ile ilişkili tepkilerdir. Travmaya dair geri dönüşler yaşadığınızda ortaya çıkarlar. Bazen travmatik olayla alakalı olmayan durumlarda bile ortaya çıkabilirler. Bu tepkilere neden olan şey beyine gönderilen endişe mesajları sonucu salgılanan adrenalin ve başka birtakım kimyasallardır. Travmatik olay sırasında verdiğiniz tepkilere neden olan sistem ile travma sonrasında verdiğiniz bu tepkiler aynı sistem tarafından yönetilmektedir. Travma sırasında hayatta kalmanıza yardımcı olan tepkiler travma sonrasında ise günlük hayatın rutinine adapte olmanızı zorlaştırır. Örneğin travma sonrasındaki yaşamınızda uyku ile alakalı ciddi problemler yaşıyor olabilirsiniz. Uyumak özellikle travmatik olayı yatakta deneyimleyen insanlar için çok ciddi bir problem olabilir. Bu da uyku rutininizin bozulmasına sabahları kalkmakta zorlanmanıza neden olur. Sinirlilik ve öfke patlamaları da oldukça sık gözlenen tepkilerdendir. Çok sakin bir insanken birdenbire ani tepkiler verebilir insanlara öfke kusmaya başlayabilirsiniz. Kendinizi sürekli savunma pozisyonunda bulabilirsiniz. Travma sonrasında meydana gelen bazı durumlardan bahsettik.

Travma Sonrası

    Bahsettiğimiz bu tepkilerin uzun süreli devam etmesi haline Travma Sonrası Stres Bozukluğu adı verilir. Travma sonrası tepkiler hatta travma sonrası stres bozukluğu olan pek çok kişi doğal olarak iyileşir. Fakat bu durumun kişinin normal bir hayat sürmesini engellemesi durumunda bir uzman yardımı alması yerinde olacaktır. Travmanız üzerinde çalışmaya başlamanız ne kadar erken olursa iyileşme süreciniz o kadar hızlı olacaktır

    Uzman yardımı yanında travmaya yönelik gösterilen tepkilerin iyileşmesine hız kazandıracak birkaç şey yapılabilir. Öncelikle durumu kabullenmek,normallaştirmek önemlidir.  Dünyada aynı durumu yaşayıp aynı tepkileri veren birçok insan bulunmaktadır. Süreç sırasında verdiğiniz birtakım tepkiler için kendinizi suçlamamalısınız. İyileşmek için kendinize zaman vermeli ve mümkün olan en kısa sürede rutin işlerinize geri dönmelisiniz. Her ne kadar travma hakkında konuşmak sizi zorlasa da iyileşme sürecine katkıda bulunabilir. Travmanız hakkında konuşmak için ruh sağlığı uzmanlarından yardım alabilirsiniz. Güvendiğiniz ve sevdiğiniz birileriyle konuşmak da travmatik deneyimi anlamlandırmanıza yardımcı olacaktır. Travmatik deneyiminizi bir başkasına anlatmayı istemiyorsanız yaşadıklarınızı bir kağıda dökmek de rahatlamanıza yardımcı olacaktır. Her şeyden önce bunun bir süreç olduğunu hatırlamanız ve iyileşebileceğinize inanmanız tüm tedavilerin en önemli dayanak noktasıdır.