ÇOCUKLAR NEDEN YALAN SÖYLER?

Pinokyo... Küçük çocuklarımıza gayet masumane amaçlarla okuduğumuz bu masal kim bilir belki de miniklerimizin ‘yalan’ olgusuyla ilk tanıştığı şeydi. Tabii burada hikayenin sonunda yapılan çıkarımı çocuğa ne kadar aktarabildiğimiz de büyük önem arzediyor.

    Karşılaştığım çocuklarla sohbet etmeyi, onların dünyalarını tanımaya çalışmayı çok severim. Ama hemen hemen her seferinde çocukların farkında bile olmadan gerçekdışı şeyler anlattığına şahit olmuşumdur.

    Gerçekdışı diyorum çünkü çoğu, yalan söylediğini farketmeden sadece hayal dünyalarının kapılarını bizlere açar. Peki ‘çocuk ve yalan’ ibaresi sadece bu masumane hayallerden mi ibarettir? Gelin bunu daha kapsamlı bir şekilde beraber irdeleyelim.

   Öncelikle şunu sorgulamalıyız, çocuklar neden yalan söyler? Yalan söylemek çocuk için içgüdüsel bir dürtü müdür, yoksa çocuk ebeveynlerinden gördüğünü mü taklit eder?

Piaget'e göre 0-6 yaş döneminde çocukların gelişmiş bir ahlak kuralı yoktur. Çocuk gerçek ile gerçekdışını ayırt edemez. 3-3,5 yaşına kadar düşüncelerinin diğer insanların düşüncelerinden farklı olduğunu bile anlayamaz. Hal böyleyken somut işlemler dönemine giren çocuk yani 6 yaşından sonra her ne kadar kuralların farkına varmış olsa da bu kuralların anlamlarını algılamak için yetersizdir. Bu dönemde söylenen yalanlarda çocuğun kaygı duyması, baskı altında olması ya da sadece yetişkinleri taklit ediyor olması gibi birçok neden düşünülebilir.

    11 yaşından sonra soyut işlemler dönemine giren çocuk ise yalanın gerçek anlamının ve kötü bir davranış olduğunun farkına varır. Buna rağmen yalan söyleyen çocuklarda yalan söylemenin artık alışkanlık haline geldiği düşünülebilir ve artık bu, çocuğun ahlak gelişimi ile doğrudan ilgilidir.

   Kimi çocuk sorumluluklarından kurtulmak için, kimisi de ilgi görmek, dikkat çekmek için yalan söylüyor olabilir. Çocuğunuzun yalan söylemeye yatkın olduğunu farkediyorsanız burada size de bazı görevler düşüyor.

 En başta çocuğunuza karşı anlayışlı olun ve sakin bir sekilde konuşun. Çocuğunuza güven vermeli, davranışlarınızda tutarlı olmalısınız.

Aşırı kuralcı, otoriter ebeveyn rollerine hiç girmeyin. Çocuğun yaptığı yanlışlarda bunun sonucu cezalandırma yöntemi olmasın.

Çocuğu yalan söylemeye itecek durumların içine sürüklemeyin. Hangi konularda yalan söylediğini saptayıp o konulardaki sorunlar üzerinde durun.

Yalan söylemeyen çocuk özgüvenli çocuktur diyebiliriz, çocuklarınıza olabildiğince özgüven kazandırın.

Örnek birer ebeveyn olup çocuklarınızın yanında yalan söylemeyerek geleceğimiz olan miniklerimizin dürüst, güvenilir bireyler olmalarına yardımcı olun.

 Unutmayın ki çocuklar gördükleri her şeyi içine çeken süngerler gibidirler. Bizlere de bu süngerlerin olabildiğince temiz, berrak sular çekebilmelerini sağlamak düşüyor...