Kimliksiz Var Olma Özgürlüğü: Anonimlik

    Sosyal mesafeye dikkat ettiğimiz salgın sürecinde aradaki mesafeleri kapatmaya çalışan ve hızla yaygınlaşan sanal dünya, insanlığın esas gereksinimi olan iletişimi sağlayan bir sisteme dönüşmüştür. İster istemez kendimizi içerisinde bulduğumuz bu sanal dünyada çift yönlü iletişim gerçekleşmektedir. Gerçek mekanlarda yüz yüze ve sıradan bir şekilde iletişim kurarken artık sanal mekanlarda kurgu şeklinde ve çok hızlı bir şekilde iletişim kurulabilmektedir. Bu da gerçek dünya ve sanal dünyanın birbirinden ayrımının zorlaşmasına hatta zaman zaman da birbirinin yerine geçmesine neden olmaktadır.

    Sanal dünya bireylere kendine ait bir kimlikleri yokmuş gibi var olma özgürlüğü tanırken aynı zamanda da yeni bir kimlik oluşturmalarına olanak sağar. Örneğin, bir kişi gerçekte kadınken sanal dünyada çok kolay erkek, gerçekte bir seri katilken sanal dünyada iyilik meleği, maço iken çok beyefendi olarak kendini gösterebilir. Hatta tıp eğitimi almamış olmasına rağmen kendisinin doktor olduğunu bile iddia edebilir. Örneklerde görüldüğü gibi bireylerin çevrimiçi kişilikleriyle gerçekteki kimlikleri arasında önemli farklar bulunabilmektedir. Sanal dünyada birey gerçek kimliğini açıklasa da bireyin kendi hakkında neyi gizlemeyi, neyi açıklamayı tercihe etmesine göre de iki kimlik arasındaki fark etkilenmektedir.

    Sosyal dünyadaki davranışları tetikleyen motivasyonun tek kaynağı artık serbest irade değildir. Sosyal dünya kişilerin davranışlarının manipüle edildiği ve çeşitli güç odaklarının bireylerin davranışlarını etkilediği bir ortama dönüşmüştür. Kurgu ve gerçeği ayırt etmek zor hale geldiği için de propagandalara alet olmamak için uyanık olmak gerekmektedir.

    “Olmadığımız biri olma imkânı”  ve “bugüne kadar tecrübe etmediğimiz bir şeyi tecrübe etmemizi” sağlayan sanal dünyadaki kimlikler aslında gerçek dünyadaki toplumsal etkenlerden sıyrılmayı sağlamaktadır. Yapılan araştırmalara göre gerçek kimliğini açıklamayan anonim kişiler gerçek kimliğini açıklayan kişilerden daha gerçekçidir. Çünkü gerçek kimliğini açıklayan kişiler olduğu benlikte değil de olmak istediği/olduğuna inandığı insanı oynamakta iken, kimliğini açıklamayanlar ise toplumsal baskılardan uzak olduğu için gerçek benliğini oynamaktadır.

    Sanal dünyada anonim kalma isteğinin kimi zaman siyasi nedenlerden de kaynaklı olduğu görülebilir. Belli bir yaygın görüşe aykırı görüşlerinden dolayı cezalandırılacağını düşünen biri kendi kimliğini kullanmadan düşüncelerini paylaşmak için anonimliği kullanabilir. Bu durum özgürlük olarak adlandırılsa da aynı zamanda bu durumun nefret söylemleri için uygun ortam sağladığı da unutulmamalıdır. Bununla birlikte anonimliğin nefreti, aşırı milliyetçiliği ve fanatizmi körükleyen yönlerinin olduğu düşünülmektedir. Herhangi bir konuda anonim hesaplardan paylaşılan bir içeriğin, yüksek takipçi kitlesi olan bir hesap tarafından paylaşılması, bahsi geçen konunun ülke gündemi haline gelmesine ya da sanal dünyada çok sert tartışmalar oluşmasına sebep olmaktadır. Çünkü doğru ya da yanlış olduğu fark etmeksizin fikir ne kadar kullanılıyorsa ve de paylaşılıyorsa o kadar zenginleşebilmektedir. Sanal dünyada fikirlerin zenginleşmesi artık çok daha kolay ve hızlı gerçekleşir.

    Sosyal medyanın teşhir boyutu düşünüldüğünde de bireyler anonim olma yoluna gidebilir. Bu yol teşhir amaçlı ya da özel amaçlı olabilir. Teşhircilik farklı bir kavram olarak anlaşılsa da sosyal dünyadaki teşhircilik, fikirlerin gösterildiği, beyinlerin içindekilerin ortaya döküldüğü sanal teşhirciliğe evirilmiştir.

    Kimliğin belli olmamasından kaynaklanan özgürlüğe sahip olma düşüncesi anonimliği besleyen temel kaynaklardan olsa da sadece sahte isim kullanmanın internette kimliğin gizlenmesinde yeterli olmayacağı ve güvenlik birimlerince gerçek kimliğin bulunabileceği bilinmelidir. Bunlara ek olarak da internet ortamındaki varlığı yok etmenin zor ve de uzun bir süreç olduğu, para, enerji, fedakarlık ve kararlılık gerektirdiği bilinmelidir.

Kaynaklar:
Uyanık, F.(2013). Sosyal Medya: Kurgusallık ve Mahremiyet.