MERHAMET DİZİSİNE PSİKOLOJİK BİR BAKIŞ

Merhamet Dizisi'ne Psikolojik Bakış 

 Not:Öncelikle diziyi izlemeyenler ya da yeni başlayanlar için bu yazılanlar dizinin heyecanını bozacak derecede bir etki yaratmayacak. Olayların çok fazla üstünde durmadan ve dizi hakkında derin ayrıntı vermeden yazdığım için gönül rahatlığıyla yazıyı okuyabilir ve diziyi izlemeye başlayabilirsiniz.

"Ancak sonunda acı veren gerçek anlaşılıp 'demir ruhumuza saplandığında (haeret lateri lethalis aroundo), fiziksel bir özlem ve karşı çıkış, korku ve öfkenin yanı sıra derin bir boşluk ve kayıptan oluşan tepkisel bir evre yaşanır" (van der Kolk, McFarlane ve Weisaeth 1996)

Yukarıdaki sözü, yazıyı okuduğunuzda biraz diziyi izlediğinizde ise daha net anlayacaksınız. 

Narin, ilkokul çağında bir çocuk ve Balıkesir'in küçük bir yerinde ailesiyle yaşamaktadır. Annesi kocasına taparcasına bağlı ve bu bağlılık çocuklarını görmesine engel oluyor. Babası ise zamanında sevdiği kadınla evlenemediği için şimdiki eşine ve çocuklarına fiziksel ve psikolojik şiddet uygulayan birisi. Şadiye adında çok saf bir kız kardeşi ve babasının rol model olması sebebiyle gittikçe ona benzeyecek olan Mehmet adında bir de abisi vardır. Ailesi hakkındaki bilgilendirmeyi dizinin izlenişini bozmaması için burada noktalayıp karakterlerin travmatik anlarına dönüyoruz.

1. Narin, Travma Sonrası Stres Bozukluğu'nun (TSSB) tipik belirtilerini neredeyse gösteriyor. TSSB'ye sahip bir birey travmatik olayları yaşadıktan sonra uzun bir süre bunları hatırlamaya devam eder. Gerek uyanıkken zihinden geçen ufak bir hayalde gerekse rüyasında kabus olarak devamlı bu anılarla baş başa kalır.

     Normal şartlarda Narin hatırlatıcılara karşı kaçınma tepkisi göstermesi gerekirken daha çok dahil olmaya çalışır. Mesela, aile yaşantısını hatırlatacak şeylerden kaçması beklenirken içindeki aile özleminden ve ailesine ne olduğu hakkındaki merakından dolayı ailesiyle ilgili araştırma yapmaya ve zamanla hepsine ulaşmaya başlar. Bu araştırmalar git gide saplantı halini alır, kendine ve çevresine yeteri kadar zaman ayıramamaya başlar. 

2. Narin'in annesinin kaçış yolu ise çoğumuzun bildiği savunma mekanizması olan İnkar Etme mekanizmasıdır. Eşinin yaptığı onca şeye rağmen halen kendisini sevdiğini söyleyip "Elbet bir gün geri dönecek, neden dönmesin ki" şeklinde söylemlerde bulunur. Eşinin kendisini bırakmasının ardından gösterdiği ilk belirti küntleşmedir (uyuşma, yani duygusal ve fiziksel açıdan tepkisizlik hali.). Bunun en somut örneği yemek yemeyip kimseyle iletişim kurmamasıdır.

3. Kötü olarak tanıttığımız Narin'in babasına bir dönüş yapalım. İstediği kişiyle evlenemediği için içindeki üzüntü duygusunu öfkeyle dışavuruyor. Bir nevi yer yön değiştirme ve bastırma mekanizmalarını birlikte kullanıyor diyebiliriz. Üzüntüsünü, öfkesini kullanarak bastırıyor. Kendisi için travma sayılabilecek bu durumla başa çıkma yöntemleri genellikle savunma mekanizmalarına başvurmak ve yoğun alkol kullanımı olarak karşımıza çıkıyor. 

4. Narin'in abisi Mehmet'i inceleyim. Mehmet, içindeki merhameti yitirmemekle beraber babasının büyük bir rol model olması nedeniyle bir yandan da öfkesine hakim olamamakta, yapmaması gereken işlerle (mesela kumar oynamak) uğraşmaktadır. Narin'in okuyup kendisini kurtarmasını ve yapabiliyorsa kendilerini o hayattan çıkartmalarını istemektedir. TSSB'nin bir diğer ve babasıyla örtüşen belirtisini onda çok net görmekteyiz. İkisi de eve çok nadiren uğramaktadır. Travmatize bireyler travmatik olayı anımsatan her şeyden uzak olmayı yeğlerler. Mehmet de bu yüzden kahvehanede zamanını geçirmekte ve eve geç dönmektedir.

Son kısımda Şadiye'nin de incelemesini yapıp bitirmek isterdim ancak bu incelemeyi siz sevgili okurlarımıza bırakmak istiyorum. Fikirlerinizi merak ediyorum. Hem belki güzel bir tartışma ortamı yaratabiliriz. 

Öneriler:

1. Susan Forward- Zor Bir Ailede Büyümek

2. Peter Felix Kellermann & M. K. Hudgins- Travmadan Sağkalanlarla Psikodrama

Kaynakça:

1. van der Kolk, B.A., McFarlane, A.C and Weisaeth, L. (1996) Traumatic Stress: the Effects of Overwhelming Experience on Mind, Body and Society. New York: Guilford Press. 

2. DSM-5'İ Kolaylaştıran Klinisyenler için Tanı Rehberi, sy. 219

3. Peter Felix Kellermann & M. K. Hudgins- Travmadan Sağkalanlarla Psikodrama, sy. 25