STAN: ÖZDEŞLEŞİM VE YIKIM

Bu yazımda Eminem’in 2000 yılında çıkardığı Stan isimli single’ını analiz edeceğim. Şarkı Q dergisinde tüm zamanların en iyi üçüncü rap’i seçildi ve Rolling Stone dergisinin tüm zamanların en iyi 500 şarkısı isimli listesinde 296. sırada yer aldı.

 Başlamadan evvel, şarkı sözlerinin argo terimler içerdiğini, dolayısıyla yapacağım çeviri ve analizde şarkının orijinaline sadık kalacağım için bu metinde de bu argo içeriklerin yer alacağını belirtmeliyim. Dolayısıyla yaşınız 13’ten küçükse veya argo içeriklere karşı hassas iseniz lütfen okumayı burada bırakınız.

Okumaya devam etme kararı aldıysanız şarkıyı bilmeyenler için ilk kez dinleme, bilenler için de hatırlama amacıyla videoyu izleyebilirsiniz

Videoyu izlediyseniz başlayabiliriz. (Not: Çeviride kelimelerin o dilde ifade ettiği durumu en iyi yansıtan ifadelere yer vermeye çalışacağım, bire bir çevirinin anlamsal açıdan bozulmalara sebep olacağı kanısındayım.)

Şarkı fırtınalı bir gecede ana karakterin, yani Stan’in, gece yarısı uyanarak tuvalete gitmesi ve (sanırım) saçlarını kesmesiyle başlıyor. Stan’in aynada kendisine bakarken yeni haline belli belirsiz gülümsemesi kendisine zarar vermekten aldığı hazzın bir çeşit habercisi. Kız arkadaşı uzun zamandır bir şeylerin yolunda gitmediğinin farkında. Kapıyı çokça kez çalmasının, içerden gelen cevabı beklemeden ısrarla kapıya vurmasının tek sebebinin acil tuvalet ihtiyacından fazlası olduğunu düşünüyorum. İletişim biçimleri oldukça bozuk ve bağrışma şeklinde. Kız arkadaşı şaşırarak ve de korkarak ‘Kendine ne yapıyorsun?’ diye sorduğunda ‘Ne? Saçlarım mı? Beğenmedin mi? Beğendin.’ diyerek adil olmayan bir çıkarım yapıyor ve diğer insanların Stan’in kendisine verdiği zarardan memnun olacağını düşündüğünü gösteriyor. Ayrıca kız arkadaşının üzerine yürümesi de burada önemli bir nokta.

Gecenin devamında evin alt katında Eminem posterleriyle kaplı bir odada bir mektup yazmaya koyuluyor. Şarkı bu mektuplardan oluşmakta. Şimdi mektupların içeriğine bakalım. 

Mektup 1 

Dear Slim, I wrote you but still ain't callin'

I left my cell, my pager, and my home phone at the bottom

I sent two letters back in autumn, you must not-a got 'em

There probably was a problem at the post office or somethin'

Sometimes I scribble addresses too sloppy when I jot 'em

But anyways, fuck it, what's been up? Man how's your daughter?

My girlfriend's pregnant too, I'm 'bout to be a father

If I have a daughter, guess what I'm a call her?

I'ma name her Bonnie

I read about your Uncle Ronnie too I'm sorry

I had a friend kill himself over some bitch who didn't want him

I know you probably hear this everyday, but I'm your biggest fan

I even got the underground shit that you did with Skam

I got a room full of your posters and your pictures man

I like the shit you did with Rawkus too, that shit was fat

Anyways, I hope you get this man, hit me back,

Just to chat, truly yours, your biggest fan

This is Stan

Mektup 1’in çevirisi

Sevgili Slim (Eminem’in lakabı), sana yazdım ama hala aramıyorsun,

Telefonumu, pager’ımı (90’larda kullanılan, sizi kimin aradığını gösteren bir cihaz), ev telefonumu alta yazmıştım.

Geçen sonbaharda iki mektup yazdım, almamışsındır (Almamış olman lazım -aksi halde yazardın düşüncesiyle-)

Muhtemelen postanede sorun vardır veya öyle bir şey

Bazen de ben not ederken adresi yarım yamalak yazıyorum.

Her neyse, siktir et, naber? Kızın nasıl?

Kız arkadaşım da hamile, baba olmak üzereyim.

Eğer kızım olursa bir bakalım ona ne ismini vereceğim?

Ona Bonnie ismini vereceğim (Bonnie, Eminem’in bir başka şarkısındaki bir karakterdir ve babası annesini öldürürken Bonnie’yi suç olarak görür)

Amcan Ronnie’nin haberini okudum, başın sağolsun (Ronnie, kız arkadaşı ile ilgili sorunlar neticesinde kendisini silahla vuran amcası, Eminem için travmayı atlatmak uzun zaman almıştır.)

Orospunun teki kendisini istemedi diye kendisini öldüren bir arkadaşım vardı 

Biliyorum belkide bunu her gün duyuyorsun ama, ben senin en büyük hayranınım

Senin Skam ile yaptığın gibi yer altı mekanım bile var

Oda dolusu posterlerin ve reimlerin var adamım,

Rawkus’la yaptığını da beğendim, etkileyiciydi

Neyse, umarım bunu alırsın, bana geri dönüş yap,

Sadece sohbet için, saygılarımla, en büyük hayranın 

Stan.

Yorum 1

Stan zayıf bir karakter olarak görünüyor. Eminem’e ulaşmaya takıntı düzeyinde bağlı. Peş peşe mektuplar gönderiyor, cevaplanmayan mektuplara iyimser yaklaşıyor. Bu zorunluluktan doğan bir iyimserlik çünkü aksi durum kişinin egosunun tolere edebileceğinden daha fazla acı içeriyor Stan için. Kızına verdiği isim çok manidar, kız arkadaşına karşı aşırı şiddet eğilimlerini klipten görebiliyorsunuz. Bunun yanında tasarladığı isim kız arkadaşına vereceği herhangi bir zararın habercisi. Arkadaşından bahsetmesi (ki böyle bir arkadaş var mı gerçekten, yoksa yalan mı söylüyor şüphe edilebiliri bir bütünlük içerisinde esere bakıldığından) ‘sen ve ben aynıyız’ mesajı veriyor. Yeraltı odası edinmesi ve Eminem’in beraber çalıştığı kişilerden bahsetmesi ‘Bak benim de yer altı odam var ve sana taparcasına odanın her yerini senin posterlerinle doldurdum. Beraber çalışmamız için her şey hazır, bi eksik sensin.’ mesajını içerdiği hissine kapılmadan edemiyorum. Ayrıca klipte bu mektubun Eminem’e götürülen bir kasa mektup içerisinden düştüğü, ona iletilmediği görünmekte (Şarkı özelinde değil de Stan özelinde analiz yaptığım için bu ve benzeri sahnelerin anlamına burada yer vermeyeceğim)