2020'de Güzel Şeyler de Oldu!

İnsanlık için birçok alanda felaketler zincirine dönüşen 2020 yılında bilim ve teknoloji alanında güzel gelişmeler yaşandı. Teknolojinin akıl almaz gelişmeleri ile akıllı telefonlar artık çok daha akıllı olurken yapay zekalar çok daha zeki hale geldi. Örneğin yapay zeka ile çalışan robotlar artık insan desteği olmadan araştırma yapabiliyorlar. Daha ne kadar ileri gidebilirler diye düşünürken Guardian Gazetesinde tümünü yapay zekanın yazdığı bir köşe yazısı yayımlandı. Bu yazıda “yapay zekâ”  bizlerin neden onlardan korkmamamız gerektiğini anlatıyor. Yapay zekaların dost mu yoksa düşman mı olacağı sorusunun cevabını öğrenmek için biraz daha beklememiz gerekmekte.

Robotlar dünyasına gelince artık onlar da daha canlı hale geldi. Bu yıl ilk kez kurbağaların kök hücrelerinden canlı robotlar yapıldı. Xenobot' adı verilen bu robotlar, kendi kendine hareket edebiliyor ve yaralarını kendileri iyileştiriyorlar.

Tesadüfler bazen bilim açısından güzel sonuçlar doğuruyor. Bilim insanları uzun süre var olduğunu düşündükleri ancak bir türlü keşfedemedikleri metal yiyen bakteri türünü keşfetti. Bakteri California Teknoloji Enstitüsü'nde (Caltech) başka bir deney için kullanılacak kavanoza lavabodan su doldurulmasıyla keşfedildi. Kavanozda bulunan manganez bir süre sonra oksitlenmiş manganeze dönüştü. Bilim insanları bu oksitlenmenin çeşme suyunda bulunan bir bakteriden kaynaklandığını keşfetti. Bunun yanı sıra İsrail Tel Aviv Üniversitesi’nde hiç solunum yapmayan bir canlı keşfedildi.

2020 Nobel kimya ödülü ilk kez iki kadına verildi. ABD’li biyokimyacı Jennifer A. Doudna ve Fransız mikrobiyolog Emmanuelle Charpentier, DNA’nın zincirlerini kesmeye ve yeniden birleştirmeye olanak sağlayan “CRISPR/Cas9" sisteminin geliştirilmesine katkılarından dolayı bu ödülü kazandılar. 50 yıldır çözülemeyen matematik problemi olarak bilinen Conway Düğümünü Lisa Piccirillo adındaki öğrenci bir haftadan kısa sürede çözdü. Problemi çözmesinin ardından Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) öğretim üyeliği görevine getirildi. Hem Nobel Kimya Ödülünün iki kadına verilmesi hem de Conway'in düğümünü bir kadının başarıyla çözmesi cinsiyet eşitsizliğinin yoğun olduğu iki alanda daha çok kadının çalışmasına ilham vereceğini düşündürttü.

Bilim insanları yoğun çalışmaları sayesinde denizin derinliklerinde ‘uyur halde’ bulunan mikropları canlandırdı. Bilim insanları 100 milyon yıl önce, dinozorların yaşadığı dönemde, uykuya dalan mikropları deniz yatağında delinen en eski tortu katmanından çıkardı. Araştırmacılar uyku halinde olan mikropları uyandırmak için tortudan aldıkları örnekleri kuluçkaya yatırarak mikropları canlandırmayı başardı. Araştırmacılar, tortu katmanında bulunan oksijenin, bölünerek çoğalan ve belli bir ömürleri olmayan mikropların enerji harcamadan milyonlarca yıl yaşamasını sağladığını ifade etti.  

Bilim insanları, mumyalanmış Mısırlı bir rahibin sesini üç boyutlu yazıcı ile kopyalayarak hayata döndürdü. Bu çalışma ile ilk defa ölü birinin sesi bilim sayesinde hayata döndürüldü.

2020 paleontoloji alanında da sevindirdi. Arjantin’de dev dinazor fosili, Güney Amerika'da da araba büyüklüğünde kaplumbağa fosili bulundu.

Enfeksiyonun türüne göre rengi değişen bandaj ve bazı kanser türlerini belirtiler görülmeden önce tespit edilme olanağı sağlayan kanser testi geliştirildi.

Çin’de 30 futbol sahası büyüklüğündeki dev teleskop faaliyete geçti. Başka bir dev teleskop ile Güneş'in en ayrıntılı fotoğrafları kaydedildi. Jüpiter’in kızılötesi fotoğrafı çekildi.

Uzayda en uzun süre kalan kadın astronot olarak Christina Koch tarihe adını altın harflerle yazdırdı.

2020 biterken ülkemiz adına da gurur verici bir gelişme yaşandı. İnsanlığı kurtaran Türkler olarak tarihe geçen ve tüm insanlığa örnek gösterilen  Uğur Şahin ve Özlem Türeci Covid-19 aşısını geliştirdi. Şahin, geliştirdikleri aşının salgına son vereceğinden emin olduğu açıklamasını yaptı.

2020'nin enkazını kolaylıkla atlatabileceğimiz, sadece bilim alanında değil her alanda güzel gelişmelerin yaşandığı bir yıl gelmesi temennisiyle...