Bilgi (Büyük Veri) Güç Müdür?

       Kalem kılıçtan keskindir demiş atalarımız. Bilginin şiddetten daha etkili bir çözüm olduğu dile getirilmiştir. Özellikle son yıllarda internetin hayatımıza girmesi ile bilgilerin oluşturulmasında ve paylaşımında ciddi artışlar oldu. Makalemizde bilgilerin nasıl oluştuğuna, kimler için toplanıldığına, hayatımıza olumlu ve olumsuz etkilerine ve en önemlisi bu bilgilerin değerine değineceğiz.

       Bilginin yani bizim konumuz olan Büyük Verinin (Big Data) güç olup olmadığına hep birlikte bakalım.

       Veri (Data) Nedir?

       Veri en kısa tabirle bilginin hammaddesidir.

       Veri genel bir terim olup araştırmalardan, gözlemlerden, sosyal medya, internet gibi ortamlarda; ölçüm, deney, gözlem, sayım ya da araştırma yolu ile elde edilen ham bilgilerdir.

       Kısaca internette yaptığımız her hareketimiz veridir.

Büyük Veri (Big Data) Nedir?

Büyük veri, sosyal medya paylaşımları, fotoğraflar, belgeler gibi farklı kaynaklardan elde edilen verilerin analiz edilip sınıflandırılıp, anlamlı ve işlenebilir hale dönüştürülmüş biçimi olarak tanımlanabilir.

Kısaca dünyada bulunan tüm verilerin dijital ortamında toplanmasıdır.

Toplanan veriler dünya genelinde 40 bin exabyte civarı veri üretildiği bilinmektedir. Somutlaştırmak gerekirse her veriden bir basamak yapmak gerekirse buradan marsa yol olacak bir merdiven oluşturulur.

Büyük Veri Nasıl Oluşturulur?

Verinin büyük olup olmadığını anlamanın yani büyük veri olması için taşıması gereken hususlar vardır.

Bunlar; Hacim(volume), Hız(velocity), Çeşitlilik(variety), Doğrulama(Verification) ve Değer(Value)dir. Kısaca tanımlayalım.

Hız, Büyük veri üretiminde her geçen gün hızına hız katmakta ve bu veriler saniyede inanılmaz boyutlara ulaşmaktadır. Örneğin, bazı sosyal medya uygulamaların bir dakika içinde yaptığı veri girişlerine bakalım. İnstagramda 50 bin fotoğraf paylaşımı, twitterda 500 bin tweet paylaşımı, mesajlaşma uygulamalarında(whatsap, telegram vb.) 30 milyar anlık mesaj iletimi, 200 milyon e-posta gönderimi, Google arama motorunda 4,5 milyon arama yapılıyor. Bu sayılardan da anlaşılacağı üzere inanılmaz veriler inanılmaz hızlarda üretiliyor.

Hacim, yukarda bahsettiğimiz veriler hızla artmakta üretilen bu veriler büyük veri yığınlar oluşturmaktadır. Şuan en basit anlamıyla bildiğimiz gigabyte kavramı bile çok küçük bir değişken olmakta. Veri Boyutu için petabyte yada tetrabyte gibi ölçüler kullanılmaktadır.

Çeşitlilik, çeşitli ortamlardan gelen verinin birleştirilmesi aynı zamanda birbirlerine dönüştürülmesi gerekmektedir. Çeşitlilik ne kadar artarsa büyük veri için sağlıklı bir veri yığını oluşturur.  

Doğrulama, hızla büyüyen verilerin güvenli olup olmadığını kontrol etmemiz gerektiği durumlarda ortaya çıkar.  Bu verilerin saklı kalması gerektiği durumlarda olabilir.

Değer, verilerimiz yukarıdaki veri bileşenlerinden filtrelendikten sonra büyük verinin üretimi ve işlenmesinin ilgili şirket için artı değer sağlıyor olmasıdır.

Büyük Veri Örnekleri Nelerdir?

Şimdiye kadar teorik bilgiler verdiğimiz Büyük Veri için daha basit bir örneği Netflix üzerinden verelim. Netfix içerisinde film veya diziler izledikçe algoritma size tarzınıza uygun öneriler sunması büyük verini teknolojisinin bir boyutu olup asıl önemli kısmı her yapılan eylemin verisi toplanıp gerektiğinde ilgili şirketlere satılıyor.

Şuan popüler olan akıllı süpürgeler göründüğü kadar masum değil. Hepimiz al tarafı bir makine sadece evi süpürüyor diye düşünüyoruz fakat olay bundan daha fazlasını barındırıyor. Akıllı süpürgeler temizliğin yanında evin her köşesini santim santim ölçüp evin tüm konumunu şirketine gönderiyor. Gönderilen veriler Büyük verinin bir boyutu olan çeşitlilik için veri anlamında olup çok değerlidir.

Bir başka örnekte şuan okumuş olduğunuz bu yazım ile büyük veriye yeni veriler oluşturuluyor. Mesela ben bu yazıyı oluştururken Google üzerinden yaptığım aramalar, youtube üzerinden izlediğim videolar, girdiğim web siteleri hepsi benimle ilgili ve benimle benzer işleri yapan kişilerle birlikte her hareketimiz büyük veri için toplanan verilerdir.

Kısaca internet ortamında koyduğumuz bir nokta bile Büyük Veriye (Big Data) hizmet ediliyor.

Büyük Verinin Olumlu ve Olumsuz Tarafları Nelerdir?

Büyük verinin olumsuz tarafı diğer tüm bilişim teknolojilerinde olduğu gibi Gizlilik yani mahremiyet mevzusu. Geçtiğimiz aylarda Whatsap Gizlilik Sözleşmesi sırasında yediden yetmişe herkesin farkına vardığı kişilerin verilerin paylaşımı için izin istemesi bunun en güzel örneklerinden. Çünkü şuan piyasadaki sosyal medya uygulamaları Büyük Veri için bilgi depolarıdır. Kamu spotu haline gelen “Ürün bedavaysa ürün sensin“ sözü işte bunun gibi ücretsiz uygulamalar için söylenmiş bizim başında verdiğimiz izinler sayesinde hayat buluyor.

Yukarda bahsettiğim dakikalar içinde üretilen bilgiler toplanıp işleniyor bu yapılandırılmış veriler istenilen şirketlere hatta hükümetlere satılıyor. Amerika seçimlerinde, birkaç ay öncesinde Afrika ülkesinde facebook seçim sonuçlarına etki edecek hamlelerde bulundu.

Facebook kurucusu Mark Zuckerberg’in ABD Senatosuna gizlilik ile ilgili suçlamalarına karşı verdiği cevap adeta ders niteliğinde. Mahkemenin kişisel verilerin paylaşımı ile ilgili Mark Zuckerberg’e sorduğu soru ve cevabı aşağıda izleyebilirsiniz. 

Büyük verinin olumlu yanlarından birisi ise Örneğin Ankara da yaşayan ve hayatı boyunca hiç Karadeniz illerine gitmeyen birisinin tüm internet alışveriş, sosyal medya, konum vb. hareketleri doğal olarak Ankara da olacak Karadeniz’de olmayacaktır. Günün birinde Giresun da alışveriş ya da konaklama ücreti kredi kartından çekildiği takdirde bu dolandırıcılık durumunun farkına varıp iptal edilebilir. Büyük veri burada büyük verin algoritması faydalı tarafını gösterip dolandırıcılara geçit vermiyor.  

Büyük Veri de diğer bilişim teknolojilerinde olduğu gibi mahremiyet sorunu çözdüğü takdirde insanların gelecekte faydalı teknolojilerinden olacaktır.

Büyük verinin olumlu taraflarından biri özellikle gelecek zamanlarda birçok yeni mesleği doğurması olacak. Bu yeni mesleklerden bazıları şunlardır:

·        Big Data Mühendisliği

·        Big Data Mimarlığı

·        Big Data Analistiği

·        Big Data Araştırmacılığı

·        Veri Tabanı Mühendisliği

·        Veri Ambarı Mühendisliği…

Bilgi Güç Müdür?

Uzmanlar gelecekte yeryüzünde yaşayan insanların bulunduğu ülkelerin vatandaşı değil, dünyadaki her şirketin potansiyel müşterisi konumuna ulaşacağını belirtiyor. Bilgi o kadar güçlü bir konuma ulaşacak ki şirketler hükümetleri şekillendirecek uzak gelecekte ise hükümet rejimleri değiştirecek hatta ortadan kaldıracağı bir güce ulaşacağı tahmin ediliyor.

Sizce de bilgiyi elinde bulunduran şirketler dünya yönetimini ele geçirebilecek mi?